တစ္ႏွစ္တြင္ ( ၁၂ ) လရွိသည္ ။ ၿမန္မာ႔ဆယ္႔ႏွစ္လ
သည္ ၿဖစ္ေပၚလာပုံ အေၾကာင္းအရင္းအၿမစ္ အတိအက်ရွိ
သည္ ။ လစဥ္လတိုင္း အေၾကာင္းအရာတစ္စုံတစ္ခုကို အေၿခၿပဳ၍ ေခၚတြင္ေစၿခင္းၿဖစ္သည္ ။
တန္ကူး ( တန္ခူး ) တာကူး
ၿမန္မာ႔ဆယ္႔ႏွစ္လတြင္ မိႆရာသီႏွင္႔ပထမလ
ၿဖစ္ေသာ တာကူး ( တန္ခူး ) လကို ေရးထုံးႏွစ္မ်ိဳးၿဖင္႔ ေရးၾကသည္ ။ ၄င္းတို႔မွာ တန္ခူးႏွင္႔တာကူးၿဖစ္သည္ ။
တန္သည္ ထန္းကိုေခၚဆိုလို၍ ခူးမွာ ခူးဆြတ္ၿခင္း
ကိုဆိုလိုသည္ ။ ထန္းသီးမ်ားကို ဆြတ္ေၿခြသည္႔လဟူ၍
အဓိပၸာယ္ရသည္ ။
တာကူး
တာသည္ အခ်ိန္ ၊ လ ၊ ရာသီ ၿဖစ္၍ ကူးသည္ ကူး
ေၿပာင္းၿခင္းကို ဆိုလိုသည္ ။ ႏွစ္သစ္သို႔ေၿပာင္းသည္ ။ ႏွစ္ကူးသည္ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္ ။
တန္ခူးလတြင္ အတာေရသဘင္ပြဲေတာ္က်င္းပသည္ ။ ရာသီပန္းမွာ ရင္
ခတ္ပန္း ၊ ကံ႔ေကာ္ပန္း ၊ စိၾတနကၡတ္ႏွင္႔စန္းယဥ္ၿပည္႔၍
တံငါတာရာထြန္းသည္ ။ ရာသီရုပ္ကား ဆိတ္သတၱ၀ါၿဖစ္
၏ ။ တန္ခူးလကို ေရွးစာဆိုတို႔က " တန္ခူးမည္မွတ္ ၊ ဖက္ဆြတ္ေရတိုး သၾကၤန္မိုး " ဟု စပ္ဆိုထားသည္ ။
ကဆုန္လ
ေရွးအခါက ကုဆုန္ဟူ၍ ေရးသည္္။ ကု မွ က ၿဖစ္လာသည္ ။ ကုသည္ မရွဘာသာမွ ဆင္းသက္လာ
ေသာစကားၿဖစ္၍ ေရဟု အဓိပၸာယ္ရသည္ ။ ကဆုန္လ
ဟူသည္ ေရသြန္းေလာင္းေသာကာလဟူ၍ အဓိပၸာယ္ရ
သည္ ။
ရာသီမွာ ၿပိႆရာသီၿဖစ္သည္ ။ ၄င္းလတြင္ မွတ္
သားဖြယ္ ( ၁၆ ) ခ်က္ရွိသည္ ။
၁ ။ အေလာင္းေတာ္ သုေမဓါသည္ ဒီပကၤရာၿမတ္စြာဘု
ရားထံ နိယ်တဗ်ာဒိတ္ခံယူေသာလ ။
၂ ။ အေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၱမင္းသား ဖြားၿမင္ေသာလ ။
၃ ။ အေလာင္းေတာ္မင္းသား ေတာထြက္ေတာ္မူေသာလ
၄ ။ ဘုရားအၿဖစ္ကို ရေသာလ ။
၅ ။ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေသာလ ။
၆ ။ ေဗာဓိပင္ကို ေညာင္ေရသြန္းေသာလ ။
၇ ။ စကားပန္းမြင္႔ေသလ ။
၈ ။ ၀ိသာခါနကၡတ္ႏွင္႔စန္းယွဥ္ေသာလ ။
၉ ။ တံငါတာရာထြန္းေသာလ ။
၁၀ ။ ေန႔နာရီ ( ၃၂ ) ညနာရီ ( ၂၈ ) ရွိေသာလ ။
၁၁ ။ ရက္စုံေသာလ ။
၁၂ ။ နဂါးဦးေခါင္း အေနာက္ေၿမာက္မွ ရက္စုံေသာလ ။
၁၃ ။ စေန ၊ ၾကာသာပေတး ရက္ရာဇာ ၿဖစ္၍ ဗုဒၶဟူး
ေသာၾကာ ၿပႆဒါးၿဖစ္ေသာလ ။
၁၄ ။ ႏွစ္ဖ၀ါးၿဖင္႔မြန္းတည္႔ေသာလ ။
၁၅ ။ ၿပိႆရာသီမည္ေသာလ ။
၁၆ ။ ဖြားဖက္ေတာ္ခုႏွစ္ပါးေပါက္ဖြားေသာလ ဟူ၍ၿဖစ္သည္ ။
နယုန္လ
နယုန္လကို ေရွးအခါက နံယုန္ဟူ၍ ေရးသည္ ။ နံ
မွာ အခ်ိန္အခါ ၊ ယုန္မွာ ရႊာသြန္းၿခင္း ၊ မိုးက်ၿခင္း ၿဖစ္၏ ။
နယုန္လဟူသည္ မိုးက်ခ်ိန္ ၊ မိုးရႊာခ်ိန္ဟု အဓိပၸာယ္ရ
သည္ ။ ရာသီမွာ ေမထုန္ရာသီ ၊ နယုန္လတြင္ စာေမးပြဲသဘင္ ၊ မဟာသမယအခါေတာ္ ဓမၼသဘင္ ၊ ရာ
သီပန္းမွာ စံပယ္ပန္း ၊ ၿမတ္ေလးပန္း တို႔ပြင္႔ေသာလ ၊
နကၡတ္မွာ ေဇ႒နကၡတ္နွင္႔စန္းယဥ္ၿပည္႔ေသာလ ၊ ၿမင္းတာရာထြန္း၍ ရာသီရုပ္ကား အပ်ိဳႏွင္႔လူပ်ိဳ ယဥ္တြဲ
ေနပုံၿဖစ္သည္ ။
နယုန္လတြင္ မိုးရႊာသြန္းၿဖိဳးပါသည္ ။ နယုန္လတြင္
ရႊာေသာမိုးကို ေရွးစာဆိုတို႔က နယုန္မိုးေဆး မ်က္သား
ေမႊးဟု စပ္ဆိုထားသည္ ။
သည္ ၿဖစ္ေပၚလာပုံ အေၾကာင္းအရင္းအၿမစ္ အတိအက်ရွိ
သည္ ။ လစဥ္လတိုင္း အေၾကာင္းအရာတစ္စုံတစ္ခုကို အေၿခၿပဳ၍ ေခၚတြင္ေစၿခင္းၿဖစ္သည္ ။
တန္ကူး ( တန္ခူး ) တာကူး
ၿမန္မာ႔ဆယ္႔ႏွစ္လတြင္ မိႆရာသီႏွင္႔ပထမလ
ၿဖစ္ေသာ တာကူး ( တန္ခူး ) လကို ေရးထုံးႏွစ္မ်ိဳးၿဖင္႔ ေရးၾကသည္ ။ ၄င္းတို႔မွာ တန္ခူးႏွင္႔တာကူးၿဖစ္သည္ ။
တန္သည္ ထန္းကိုေခၚဆိုလို၍ ခူးမွာ ခူးဆြတ္ၿခင္း
ကိုဆိုလိုသည္ ။ ထန္းသီးမ်ားကို ဆြတ္ေၿခြသည္႔လဟူ၍
အဓိပၸာယ္ရသည္ ။
တာကူး
တာသည္ အခ်ိန္ ၊ လ ၊ ရာသီ ၿဖစ္၍ ကူးသည္ ကူး
ေၿပာင္းၿခင္းကို ဆိုလိုသည္ ။ ႏွစ္သစ္သို႔ေၿပာင္းသည္ ။ ႏွစ္ကူးသည္ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္ ။
တန္ခူးလတြင္ အတာေရသဘင္ပြဲေတာ္က်င္းပသည္ ။ ရာသီပန္းမွာ ရင္
ခတ္ပန္း ၊ ကံ႔ေကာ္ပန္း ၊ စိၾတနကၡတ္ႏွင္႔စန္းယဥ္ၿပည္႔၍
တံငါတာရာထြန္းသည္ ။ ရာသီရုပ္ကား ဆိတ္သတၱ၀ါၿဖစ္
၏ ။ တန္ခူးလကို ေရွးစာဆိုတို႔က " တန္ခူးမည္မွတ္ ၊ ဖက္ဆြတ္ေရတိုး သၾကၤန္မိုး " ဟု စပ္ဆိုထားသည္ ။
ကဆုန္လ
ေရွးအခါက ကုဆုန္ဟူ၍ ေရးသည္္။ ကု မွ က ၿဖစ္လာသည္ ။ ကုသည္ မရွဘာသာမွ ဆင္းသက္လာ
ေသာစကားၿဖစ္၍ ေရဟု အဓိပၸာယ္ရသည္ ။ ကဆုန္လ
ဟူသည္ ေရသြန္းေလာင္းေသာကာလဟူ၍ အဓိပၸာယ္ရ
သည္ ။
ရာသီမွာ ၿပိႆရာသီၿဖစ္သည္ ။ ၄င္းလတြင္ မွတ္
သားဖြယ္ ( ၁၆ ) ခ်က္ရွိသည္ ။
၁ ။ အေလာင္းေတာ္ သုေမဓါသည္ ဒီပကၤရာၿမတ္စြာဘု
ရားထံ နိယ်တဗ်ာဒိတ္ခံယူေသာလ ။
၂ ။ အေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၱမင္းသား ဖြားၿမင္ေသာလ ။
၃ ။ အေလာင္းေတာ္မင္းသား ေတာထြက္ေတာ္မူေသာလ
၄ ။ ဘုရားအၿဖစ္ကို ရေသာလ ။
၅ ။ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေသာလ ။
၆ ။ ေဗာဓိပင္ကို ေညာင္ေရသြန္းေသာလ ။
၇ ။ စကားပန္းမြင္႔ေသလ ။
၈ ။ ၀ိသာခါနကၡတ္ႏွင္႔စန္းယွဥ္ေသာလ ။
၉ ။ တံငါတာရာထြန္းေသာလ ။
၁၀ ။ ေန႔နာရီ ( ၃၂ ) ညနာရီ ( ၂၈ ) ရွိေသာလ ။
၁၁ ။ ရက္စုံေသာလ ။
၁၂ ။ နဂါးဦးေခါင္း အေနာက္ေၿမာက္မွ ရက္စုံေသာလ ။
၁၃ ။ စေန ၊ ၾကာသာပေတး ရက္ရာဇာ ၿဖစ္၍ ဗုဒၶဟူး
ေသာၾကာ ၿပႆဒါးၿဖစ္ေသာလ ။
၁၄ ။ ႏွစ္ဖ၀ါးၿဖင္႔မြန္းတည္႔ေသာလ ။
၁၅ ။ ၿပိႆရာသီမည္ေသာလ ။
၁၆ ။ ဖြားဖက္ေတာ္ခုႏွစ္ပါးေပါက္ဖြားေသာလ ဟူ၍ၿဖစ္သည္ ။
နယုန္လ
နယုန္လကို ေရွးအခါက နံယုန္ဟူ၍ ေရးသည္ ။ နံ
မွာ အခ်ိန္အခါ ၊ ယုန္မွာ ရႊာသြန္းၿခင္း ၊ မိုးက်ၿခင္း ၿဖစ္၏ ။
နယုန္လဟူသည္ မိုးက်ခ်ိန္ ၊ မိုးရႊာခ်ိန္ဟု အဓိပၸာယ္ရ
သည္ ။ ရာသီမွာ ေမထုန္ရာသီ ၊ နယုန္လတြင္ စာေမးပြဲသဘင္ ၊ မဟာသမယအခါေတာ္ ဓမၼသဘင္ ၊ ရာ
သီပန္းမွာ စံပယ္ပန္း ၊ ၿမတ္ေလးပန္း တို႔ပြင္႔ေသာလ ၊
နကၡတ္မွာ ေဇ႒နကၡတ္နွင္႔စန္းယဥ္ၿပည္႔ေသာလ ၊ ၿမင္းတာရာထြန္း၍ ရာသီရုပ္ကား အပ်ိဳႏွင္႔လူပ်ိဳ ယဥ္တြဲ
ေနပုံၿဖစ္သည္ ။
နယုန္လတြင္ မိုးရႊာသြန္းၿဖိဳးပါသည္ ။ နယုန္လတြင္
ရႊာေသာမိုးကို ေရွးစာဆိုတို႔က နယုန္မိုးေဆး မ်က္သား
ေမႊးဟု စပ္ဆိုထားသည္ ။
No comments:
Post a Comment